Diabetes in krimpvarkies en tenreke

Oorsake, diagnose, tuistoetsing en waarom dieet ‘n belangrike rol in bestuur speel

Diabetes mellitus, ‘n toestand waar die liggaam nie bloedsuiker behoorlik kan reguleer nie, word toenemend erken in troeteldier-krimpvarkies en, minder gereeld, in tenrecs. Diabetes word dikwels onderdiagnoseer as gevolg van subtiele simptome of verkeerd toegeskrewe tekens, en kan ernstige gevolge hê as dit nie behandel word nie.

Hierdie artikel verduidelik wat diabetes is, wat dit veroorsaak, hoe jy tuis met urine kan toets, en hoe om met jou veearts saam te werk om die toestand te bestuur of selfs om te keer, veral deur dieetveranderinge soos ‘n biologies gepaste rouvoedsel (BARF) dieet.

Wat is diabetes in eksotiese soogdiere?

In beide krimpvarkies en tenreke kom diabetes voor wanneer die liggaam óf:

1. Produseer nie genoeg insulien nie (tipe 1-diabetes)
2. Kan nie insulien effektief gebruik nie (tipe 2-diabetes, meer algemeen in gevangenskapdiere)

Insulien is die hormoon wat verantwoordelik is vir die verskuiwing van glukose (suiker) vanaf die bloedstroom na die liggaam se selle. Wanneer hierdie proses misluk, versamel suiker in die bloed en beland in die urine, wat lei tot verhoogde dors, urinering, gewigsverlies en energieverlies.

Wat veroorsaak diabetes?

Diabetes in krimpvarkies en tenreke word tipies eerder as oorgeërf aangeleer. Van die belangrikste bydraers sluit in:

• Langtermyn swak dieet: veral hoë-koolhidraat, hoë suiker, of vrugte-swaar diëte
• Chroniese vetsug of gebrek aan oefening
• Pankreasskade as gevolg van infeksie, inflammasie of gewasse
• Ouderdomsverwante afname in insulienregulering
• Vorige gebruik van steroïedmedikasie (in sommige gevalle)
• Genetiese predisposisie (minder algemeen maar moontlik)

By tenreke is diabetes skaars, maar dit kan in gevangenskap onder onnatuurlike dieettoestande voorkom.

Tekens en simptome

Simptome van diabetes verskyn dikwels stadig en word maklik verwar met veroudering of stres. Sleutelaanwysers sluit in:

• Oormatige drinkery en urinering (nat beddegoed, deurweekte hok)
• Gewigsverlies ten spyte van ‘n normale of verhoogde eetlus
• Klewerige of soetruikende urine
• Lusteloosheid en verminderde aktiwiteit
• Swak wondgenesing of herhalende infeksies
• Katarakte (veral in ouer krimpvarkies)

Indien die dier nie behandel word nie, kan dit ontwater, diabetiese ketoasidose (’n mediese noodgeval) veroorsaak, of mettertyd orgaanversaking opdoen.

Tuistoetsing met behulp van urine

Een van die maklikste en mees bekostigbare maniere om potensiële diabetes op te spoor, is om urienglukosetoetsing tuis te doen. Wat jy nodig het:

• Urientoetsstrokies (soos Keto-Diastix of Multistix)
• ‘n Skoon, nie-absorberende oppervlak (bv. plastiekbak of rommelvrye hoek)
• ‘n Klein spuit of pipet om urine op te vang (opsioneel)

Hoe om dit te doen:

1. Wag vir die dier om te urineer: dikwels net nadat hy wakker geword het of tydens die skoonmaak van die omhulsel.
   
2. Vang ‘n klein hoeveelheid urine op of absorbeer dit met ‘n strook direk vanaf ‘n gladde oppervlak.
   
3. Vergelyk die toetsstrook met die kleurkaart binne die gespesifiseerde tydvenster.

As glukose konstant bo 100dHL in die urine teenwoordig is, is dit ‘n sterk aanduiding van diabetes, veral wanneer dit met simptome gekombineer word. Ketone in die urine dui op ‘n meer gevorderde of gevaarlike stadium.

‘n Enkele positiewe toets is nie diagnosties nie. Urien moet verskeie kere getoets word, en ‘n veearts moet dit deur middel van bloedtoetse bevestig.

Veeartsenykundige diagnose en behandeling

As diabetes vermoed word, kan u eksotiese veearts die volgende doen:

• Bloedglukosetoetsing (via klein bloedtrekking)
• Fruktosamienvlakke om langtermyn glukosebeheer te evalueer
• Urinale ondersoek om suiker, ketone en infeksies na te gaan
• Volledige fisiese ondersoek om gewasse of sekondêre siekte uit te sluit

Behandeling kan behels:

• Dieetveranderinge (kritiek)
• Insulienterapie in meer gevorderde gevalle (alhoewel selde gebruik as gevolg van probleme met dosisregulering)
• Hidrasieondersteuning
• Monitering van gewig, eetlus en gedrag

In ligte tot matige gevalle kan lewenstylveranderinge alleen die toestand stabiliseer of omkeer, veral as dit vroeg opgespoor word.

Waarom dieet saak maak en hoe BARF kan help

Die grootste verandering in die bestuur van diabetes by krimpvarkies (en moontlik tenreke) is die verwydering van oortollige suiker en koolhidrate uit die dieet. Wat om nie te voer nie:

• Vrugte, heuning of soetgoed
• Graan-swaar kommersiële voedsel
• Styselgroente
• Hoëvet insekte soos meelwurms of waswurms (in groot hoeveelhede)
• Ingemaakte nat kos met vulstowwe

Wat om eerder te voer:

• ‘n BARF-dieet: Biologically Appropriate Raw Food, gebaseer op natuurlike prooi
  • 60–70% heel insekte en rou spiervleis (hoender, kalkoen, kwartels)
  • 10–15% rou organe (lewer, hart, nier)
  • 10% kalsiumbron (poeieragtige eierdop of aanvulling)
  • 5–10% maksimum plantmateriaal (opsioneel; gebruik veselagtige groente of skorsies)
    
• ‘n Hoë-vleis, lae-vet dieet-kible (katkos of hondekos)

’n Behoorlik gebalanseerde rou dieet bied bestendige bloedsuikervlakke, hoë proteïene en ’n lae glukemiese lading, wat beide voorkoming en herstel ondersteun. Dit kan selfs in sommige gevalle vroeë stadium diabetes omkeer.

Belangrik: Raadpleeg altyd ‘n veearts of voedingkundige wat spesialiseer in eksotiese voedsel voordat u oorskakel na ‘n BARF-dieet. Moet nooit rou vleis voer wat vir menslike gebruik bedoel is nie, as gevolg van die risiko van wanbalans of bymiddels. Higiëne en behoorlike voedselberging is noodsaaklik.

Die bestuur van diabetes op die lang termyn

Met die regte ondersteuning leef baie diere lang, gemaklike lewens met diabetes. Daaglikse roetines behoort die volgende in te sluit:

• Monitering van voedselinname en gewig
• Hou gedetailleerde logboeke van gedrag, eetlus en urinering
• Af en toe urinestrokietoetsing
• Bied ‘n konsekwente, lae-suiker, proteïenryke dieet aan
• Handhawing van optimale temperatuur en higiëne van die omhulsel
• Voorsien oefengeleenthede om spiermassa te handhaaf

In reddingsentrums kan diere met vermoedelike of bevestigde diabetes meer gereelde monitering en geïndividualiseerde voeding benodig.

Finale gedagtes

Diabetes is ‘n ernstige toestand, maar nie ‘n hopelose een nie. Baie krimpvarkies, en sommige tenreke, het stabiliteit en energie herwin met behoorlike sorg, veral deur vroeë opsporing en geteikende dieetveranderinge. As jou dier tekens toon, moenie uitstel nie. ‘n Eenvoudige urientoets en voedselaanpassing kan die eerste stappe wees na ‘n langer, gesonder lewe.