Als u het antwoord dat u zoekt niet kunt vinden, neem dan contact met ons op.
Wobbly Hedgehog Syndroom
Inzicht in een van de ernstigste neurologische ziekten die Witbuikegels treffen
Het Wobbly Hedgehog Syndroom (WHS) is een progressieve, degeneratieve neurologische aandoening die het centrale zenuwstelsel van egels aantast en het meest voorkomt bij Witbuikegels (Atelerix albiventris). De ziekte is verwoestend in haar verloop en uiteindelijk dodelijk, maar wordt nog steeds vaak verkeerd begrepen, zelfs door dierenartsen die niet bekend zijn met de fysiologie en pathologie van egels.
In dit artikel leggen we uit wat WHS is, wat de oorzaken zijn, hoe het zich ontwikkelt en hoe het wel en niet gediagnosticeerd en behandeld moet worden.
Wat is het Wobbly Hedgehog Syndroom?
Het Wobbly Hedgehog Syndroom is een neurodegeneratieve aandoening die de witte stof in de hersenen en het ruggenmerg aantast, wat leidt tot progressieve verlamming en verlies van motorische controle. Het ontleent zijn naam aan de karakteristieke “wobble” die vaak het eerste zichtbare teken is: een gebrek aan coördinatie, met name in de achterpoten.
Naarmate de ziekte vordert, verliest de egel het vermogen om te staan, te lopen, zich op te krullen, te eten en uiteindelijk zelfs niet meer goed te slikken of te ademen. WHS is altijd dodelijk en er is geen remedie bekend.
Wat veroorzaakt WHS?
De exacte oorzaak van WHS is nog onbekend, maar men vermoedt dat het genetisch van oorsprong is. Studies suggereren een erfelijke component, vooral in egelstammen met een hoge mate van inteelt, een veelvoorkomend probleem in populaties als huisdier-egels vanwege de beperkte genetische diversiteit.
Er is geen bewijs dat WHS besmettelijk is of uitsluitend door omgevingsfactoren wordt veroorzaakt. De symptomen kunnen echter wel lijken op die van andere ziekten, daarom is een grondig diagnostisch proces essentieel.
Wat gebeurt er in het lichaam: degeneratie van hersenen en ruggenmerg
WHS richt zich primair op het centrale zenuwstelsel (CZS), met name de witte stof, die bestaat uit zenuwvezels die verantwoordelijk zijn voor de signaaloverdracht door het hele lichaam. De schade leidt tot:
- Demyelinisatie (verlies van de myelineschede die de zenuwen isoleert)
- Axonale degeneratie (afbraak van zenuwvezels)
- Glialittekenvorming (vorming van niet-functionele ondersteunende cellen die dode neuronen vervangen)
Deze veranderingen verstoren het vermogen van de hersenen en het ruggenmerg om gecoördineerde motorische signalen te versturen, wat leidt tot ataxie (verlies van controle over lichaamsbewegingen), parese (zwakte) en uiteindelijk verlamming.
Bij microscopisch onderzoek van het zenuwweefsel van aangetaste egels, meestal post mortem, worden bilaterale en symmetrische laesies aangetroffen, vooral in de kleine hersenen, de hersenstam en het ruggenmerg.
Symptomen en progressie
WHS openbaart zich doorgaans bij egels tussen de 2 maanden en 3 jaar oud, hoewel het zelden voorkomt dat de ziekte zich na de leeftijd van 3 jaar manifesteert.
Vroege symptomen:
- Licht wiebelen bij het lopen, vooral in de achterbenen
- Lichte zwakte of slepen van een voet
- Af en toe struikelen of struikelen
- Moeilijkheden met het evenwicht bij stilstaan
Progressie:
- Verergerende ataxie (ongecoördineerde bewegingen)
- Onvermogen om te klimmen of te rijden
- Volledige of gedeeltelijke verlamming van de achterpoten
- Latere betrokkenheid van voorpoten en hoofd
- Moeilijkheden met slikken en eten
- Aanvallende spiertrekkingen of spierspasmen
- Gewichtsverlies door het onvermogen om te eten of te bewegen
Laat stadium:
- Totaal verlies van vrijwillige beweging
- Spieratrofie
- Ademhalingsfalen
- Dood of humane euthanasie vanwege achteruitgang van de levenskwaliteit
De voortgang kan per persoon verschillen, van enkele weken tot meer dan een jaar, maar het eindresultaat is altijd hetzelfde.
Let op: veelvoorkomende verkeerde diagnoses
Bij veel egels wordt WHS ten onrechte vastgesteld, vooral door dierenartsen die geen specifieke opleiding voor de soort hebben. Omdat WHS een uitsluitingsdiagnose is (wat betekent dat het alleen kan worden vastgesteld nadat alle andere oorzaken zijn uitgesloten), is het gevaarlijk en onethisch om zonder onderzoek conclusies te trekken.
Aandoeningen die op WHS kunnen lijken:
- IVDD (Intervertebrale Discusziekte)
Een aandoening waarbij de tussenwervelschijven tussen de wervels uitpuilen of het ruggenmerg comprimeren. De symptomen kunnen lijken op die van WHS, maar kunnen worden behandeld met steroïden, kooirust of een operatie. - Trauma of ruggenmergletsel
Vallen, verkeerde behandeling of ander letsel kunnen tijdelijke of permanente zwakte in de achterpoten veroorzaken. - Poging tot winterslaap of verdoving
Een egel die last heeft van koudestress kan onbeweeglijk, wankel of lethargisch worden. Dit is geen WHS en kan worden verholpen door het dier geleidelijk op te warmen. - Voedingstekorten
Een tekort aan vitamine B, E of calcium kan neuromusculaire symptomen veroorzaken. - Infecties of parasieten
Bacteriële, virale of parasitaire infecties (zoals Baylisascaris procyonis of toxoplasmose) kunnen neurologische symptomen veroorzaken. - Kanker of tumoren
Wervelkolomtumoren kunnen zwakte of verlamming van de achterpoten veroorzaken.
Accepteer nooit de diagnose WHS zonder een grondig veterinair onderzoek, waaronder:
- Neurologisch onderzoek
- Bloedonderzoek
- Beeldvorming (röntgenfoto’s, MRI indien beschikbaar)
- Fecaal testen
- Beoordeling van temperatuur en voeding
- Overweging van traumageschiedenis
Diagnose
De definitieve diagnose van WHS kan alleen postmortaal worden gesteld via histopathologisch onderzoek van hersen- en ruggenmergweefsel. Een vermoedelijke diagnose kan echter tijdens het leven worden gesteld als:
- Symptomen komen overeen met de klassieke progressie
- Alle andere oorzaken zijn uitgesloten
- De egel komt uit een bekende WHS-geïnfecteerde lijn
Dierenartsen moeten alle stappen documenteren die zij hebben genomen om andere mogelijkheden uit te sluiten, voordat zij WHS voorstellen.
Bestaat er een genezing of behandeling?
Helaas is er geen genezing voor WHS. Er is geen medicijn, supplement of therapie bekend die de ziekte kan stoppen of omkeren. Ondersteunende zorg kan echter het comfort verbeteren en de kwaliteit van leven verlengen:
- Houd de egel warm, gehydrateerd en gevoed
- Zorg voor zacht beddengoed en gemakkelijke toegang tot voedsel en water
- Help indien nodig met voeden
- Voorkom doorligwonden door het dier regelmatig te draaien
- Gebruik indien nodig pijnstillers of ontstekingsremmende medicijnen (raadpleeg uw dierenarts)
In een vergevorderd stadium is euthanasie vaak de meest diervriendelijke optie om lijden te voorkomen.
Verantwoorde fokkerij en preventie
Omdat WHS vermoedelijk genetisch bepaald is, zijn genetische screening en verantwoord fokken de beste langetermijnoplossing. Dit omvat:
- Het vermijden van inteelt of het fokken van egels van onbekende afkomst
- Geen egels fokken die neurologische symptomen ontwikkelen
- Het nauwkeurig bijhouden van stambomen en bekende gevallen
- Voorlichting aan fokkers en eigenaren over WHS-risico’s
Samenvattend
Het Wobbly Hedgehog Syndroom is een tragische en ongeneeslijke ziekte, maar het mag nooit als algemene verklaring worden gebruikt voor egels die raar lopen of ziekteverschijnselen vertonen.
Een goede diagnose, goede verzorging en kritisch denkvermogen zijn essentiële hulpmiddelen voor iedereen die voor deze kwetsbare dieren zorgt. Hoewel er geen remedie is, kunnen we nog veel doen om getroffen egels te ondersteunen, misdiagnoses te verminderen en de ziekte te voorkomen door beter fokbewustzijn.
