BARF & vers vleesdieet

Postedjuli 21, 2025

Updatedoktober 13, 2025

BARF, een afkorting voor Biologically Appropriate Raw Food, is een voedingsmethode die is ontworpen om de samenstelling van een hele prooi na te bootsen. Voor egels en tenreks heeft deze aanpak de aandacht getrokken van ervaren verzorgers. Waar traditionele diëten afhankelijk zijn van kattenvoer of insecteneterkorrels aangevuld met insecten, biedt BARF een natuurlijker voedingsprofiel dat lijkt op wat egels in het wild zouden eten.

Belangrijk is dat BARF niet slechts een kortetermijntrend is. Veel verzorgers melden voordelen op de lange termijn, waaronder een verbeterde vacht- en stekelkwaliteit, een evenwichtig gewicht en zelfs ondersteuning bij stofwisselingsaandoeningen zoals diabetes type 2. Deze methode is echter niet zonder risico’s; precisie en verantwoordelijkheid zijn cruciaal.

Biologische achtergrond

Wilde egels eten voornamelijk ongewervelden (sprinkhanen, kevers, larven, motten, bijen, slakken, krekels) en, in mindere mate, kleine gewervelde dieren zoals muizen of vogels, evenals eieren en aas. Hun tanden zijn gebouwd zoals die van carnivoren, wat hun aanpassing aan dierlijk voedsel weerspiegelt.

In tegenstelling tot omnivoren missen egels een dunne darm en de enzymen die nodig zijn om plantaardige vezels af te breken. Dit betekent dat ze plantaardig materiaal niet efficiënt kunnen verteren of voedingsstoffen kunnen opnemen. Ze hebben het complete voedingspakket van een prooi in één maaltijd nodig, in plaats van de voedingsstoffen over meerdere maaltijden te verdelen zoals een hond dat zou doen. Hun eetgedrag lijkt meer op dat van een kat dan op dat van een hond: ze eten de hele prooi direct op.

Daarom worden BARF-formules vaak gebaseerd op het dieet van katten, maar dan met extra insectencomponenten om het gemengde prooispectrum van de egel te weerspiegelen.

Samenstelling van een BARF-mix

Een uitgebalanceerd BARF-mengsel volgt doorgaans deze richtlijn:

85% spierweefsel (waarvan ~100 g hart per kilo en 8–10% vetgehalte)
5% bot (bijvoorbeeld kippennekken, fijn gemalen)
5% vezels (bijvoorbeeld verteerde maaginhoud of vervangingsmiddel zoals bladgroenten)
5% organen (idealiter een volledig spectrum: lever, nieren, milt, longen)

Aan elke kilo vleesmix worden de volgende supplementen toegevoegd:

50 ml bloed (als natuurlijke bron van natrium en ijzer)
200 µg jodium (uit zeewier of vis)
2 gram taurine
1000 mg EPA/DHA (visolie, bijvoorbeeld zalmolie)
50 mg vitamine E

Waarom supplementen essentieel zijn

Bloed
Levert natrium en ijzer. Indien niet beschikbaar, kan bloed worden vervangen door een snufje zout plus extra milt (bijv. 20 gram per kilo in plaats van longen).

Jodium (zeewier of vis)
Kleine prooien bevatten van nature jodium. Zonder supplementen lopen egels het risico op hypothyreoïdie; te veel jodium kan hyperthyreoïdie veroorzaken. Nauwkeurige dosering is cruciaal.

Taurine
Essentieel voor het gezichtsvermogen, de vruchtbaarheid, de ontwikkeling van de foetus en de gezondheid van het hart en zenuwstelsel. Een muis bevat veel taurine; daarom kan 50% van het spiervlees vervangen worden door hart, of moet pure taurine worden toegevoegd (2 g per kilo om ~2000-2500 mg/kg te bereiken). Taurine kan niet worden overgedoseerd; een teveel wordt uitgescheiden.

Omega-3-vetzuren
Commercieel veevlees bevat veel omega-6. Om de balans te herstellen, worden omega-3-vetzuren (EPA/DHA) toegevoegd. Plantaardige oliën (zoals lijnzaad) zijn nutteloos voor egels, omdat ze alfa-linoleenzuur niet kunnen omzetten in EPA/DHA. Visoliecapsules (bijv. zalmolie) worden aanbevolen. De streefverhouding is 5:1 (omega-6:omega-3).

Vitamine E
Noodzakelijk als antioxidant naast visolie. Egels kunnen vitamine E niet rechtstreeks uit planten opnemen; ze zijn afhankelijk van de vertering van prooien. Suppletie is noodzakelijk, maar moet met mate gebeuren: vitamine E is vetoplosbaar en kan zich in de lever ophopen.

Vitamine D
Van nature aangeleverd via de lever. Aanvullende supplementen zijn niet nodig. Let op: vette vis zoals zalm, haring of paling bevat zeer veel vitamine D; vermijd overmatige combinatie met lever om overdosering te voorkomen.

Biotine (vitamine H)
Ondersteunt de huid, stekels, klauwen en regeneratie. Beste bron: rauwe eidooier. Belangrijk: kook altijd het eiwit, aangezien rauw eiwit avidine bevat, wat de opname van biotine blokkeert.

Voorbeeldrecepten

Basismix voor volwassenen (per kilo)

700 g kipfilet (8% vet)
100 g kalkoenhart
100 g kippennekken (50 g bot, 50 g vlees)
20 g kippenlever
10 g konijnennier
10 g konijnenlong
10 g konijnenmilt
50 g veldsla (of soortgelijke sla voor vezels)
50 ml runderbloed

Supplementen:

3 zalmolie capsules (~1000 mg EPA/DHA)
2 gram taurine
0,5 g zeewierpoeder

Jongenmix

Hetzelfde als voor volwassenen, maar met 140 g kippennekken (70 g bot + 70 g vlees) en 1 theelepel fijngemalen eierschalen voor extra calcium.

Voor droge huid

700 g rundergehakt (10% vet)
100 g kalfshart
100 g konijnenkarkas
20 g runderlever
10 g kalfsnier
10 g kalfslong
10 g kalfsmilt
50 g komkommer
50 ml bloed

Supplementen:

3 zalmolie capsules
2 gram taurine
0,5 g zeewier
1 eetlepel biergist

Wildgebaseerde variatie (zonder commerciële supplementen)

200 g hertenvlees (8% vet)
100 g koolvis
500 g kippenharten
100 g kippennekken
20 g hertenlever
10 g hertenmilt
10 g hertennier
10 g hertenlong
50 ml bloed
Alleen vitamine E-suppletie blijft essentieel.

Voedingshoeveelheden

15–20 g BARF-mix per dag (afhankelijk van activiteit en grootte)

Altijd combineren met insecten en slakken:
Voorbeeld: 20 g vleesmix + 1 sprinkhaan, 1 kakkerlak, 3 krekels, 2 slakken

Traktaties:

Larve van de rozenkever, wasmot of meelworm (matiging vanwege het vetgehalte)
1x per week: rauwe eidooier (biotine)
Af en toe: babymuizen of eendagskuikens (natuurlijke verrijking met hele prooien)

Voordelen van BARF voor egels (en tenreks)

Verbetering van de gezondheid op lange termijn: betere vacht, sterkere ruggengraat, regulering van het lichaamsgewicht.
Ondersteunt de stofwisseling; positieve resultaten zijn zelfs waargenomen bij egels met diabetes type 2.
Hogere voedingsdichtheid en biologische beschikbaarheid vergeleken met droge brokken.
Natuurlijker eetgedrag; kauwen, scheuren en variatie.

Risico’s en verantwoordelijkheden

BARF is niet voor beginners. Het vereist precisie en zorgvuldige controle.

Voedingsonevenwichtigheid: Te veel of te weinig supplementen (vooral jodium, vitamine E of calcium) kunnen op de lange termijn schadelijk zijn.
Risico op pathogenen: Rauw vlees kan bacteriën en parasieten bevatten. Veilige inkoop, invriezen en hygiëne zijn essentieel.
Niet alleen een dieet: Insecten moeten een belangrijk onderdeel blijven, aangezien BARF hun rol in de spijsvertering niet kan vervangen (met name chitine).
Controle nodig: gewicht, kwaliteit van de ontlasting, conditie van de huid en bloedonderzoek (indien mogelijk) moeten regelmatig worden gecontroleerd.

Waarom vlees voor menselijke consumptie niet geschikt is

Op het eerste gezicht lijkt het gebruik van supermarktvlees voor egels of tenreks misschien handig. Vlees dat voor menselijke consumptie bedoeld is, is echter niet geschikt als basisvoedsel voor insecteneters. Daar zijn verschillende redenen voor:

Verkeerd voedingsprofiel

Vleesstukken van menselijke kwaliteit worden geselecteerd voor mensen, niet voor dieren. Ze zijn vaak te mager (kipfilet) of te vet (vel, snijresten).

Alleen al spierweefsel heeft een ernstig calcium-fosforonevenwicht: veel te veel fosfor en bijna geen calcium. Op den duur kan dit metabolische botziekte veroorzaken als het niet wordt gecorrigeerd.

Belangrijke voedingsstoffen op basis van insecten, zoals chitine, ontbreken volledig.

Additieven en verwerking

Veel vlees dat aan mensen wordt verkocht, wordt geïnjecteerd met zoutoplossingen, marinades of conserveringsmiddelen die onschadelijk zijn voor mensen, maar schadelijk voor kleine zoogdieren.

Zelfs ‘gewoon’ vlees kan op manieren bewerkt zijn waardoor de voedingswaarde ervan is veranderd.

Pathogeen- en opslagrisico

De normen voor menselijke voedselveiligheid gaan ervan uit dat vlees gekookt wordt vóór consumptie. Bij rauwe voeding betekent dit dat bacteriën zoals Salmonella, E. coli en parasieten een reële bedreiging blijven.

Door invriezen worden deze risico’s verminderd, maar niet geheel uitgesloten.

Evolutionaire mismatch

Egels en tenreks zijn geëvolueerd om insecten, kleine gewervelde dieren en aas te consumeren. Ze zijn niet geëvolueerd om grote porties gevogelte of rundvlees uit de landbouw te verwerken. Alleen supermarktvlees voeren is daarom niet “natuurlijk”, zelfs niet als het rauw is.

Om deze redenen mag vlees dat bedoeld is voor menselijke consumptie nooit als enige of primaire voeding worden gebruikt. Het kan in een zorgvuldig uitgebalanceerd BARF-recept worden opgenomen naast insecten, organen, botten en supplementen, maar alleen wanneer het volledige voedingsprofiel is aangepast aan de behoeften van het dier.

Samenvattend

BARF en een dieet met vers vlees kunnen een waardevolle optie zijn voor egels (en in sommige gevallen tenrecs), maar alleen als ze worden gebruikt door ervaren verzorgers met kennis van supplementen en hygiëne. Correct uitgevoerd, biedt BARF voordelen op de lange termijn, ondersteunt het de natuurlijke fysiologie en kan het zelfs helpen bij het beheersen van chronische aandoeningen zoals diabetes. Onjuist uitgevoerd, brengt het ernstige risico’s met zich mee. Daarom moet BARF nooit een vrijblijvende keuze zijn, maar eerder een zorgvuldig bestudeerde en verantwoord uitgevoerde methode.