Als u het antwoord dat u zoekt niet kunt vinden, neem dan contact met ons op.
Diabetes bij egels en tenreks
Oorzaken, diagnose, thuistesten en waarom voeding een cruciale rol speelt bij de behandeling
Diabetes mellitus, een aandoening waarbij het lichaam de bloedsuikerspiegel niet goed kan reguleren, wordt steeds vaker vastgesteld bij egels en, minder vaak, bij tenreks. Diabetes wordt vaak ondergediagnosticeerd vanwege subtiele symptomen of verkeerd toegeschreven signalen, maar kan ernstige gevolgen hebben als het niet behandeld wordt.
In dit artikel wordt uitgelegd wat diabetes is, wat de oorzaken zijn, hoe u thuis kunt testen met behulp van urine en hoe u samen met uw dierenarts de aandoening kunt behandelen of zelfs kunt terugdraaien, met name door middel van dieetaanpassingen zoals een biologisch passend rauw voedseldieet (BARF).
Wat is diabetes bij exotische zoogdieren?
Bij zowel egels als tenreks ontstaat diabetes wanneer het lichaam:
- Maakt niet genoeg insuline aan (type 1 diabetes)
- Kan insuline niet effectief gebruiken (type 2 diabetes, komt vaker voor bij dieren in gevangenschap)
Insuline is het hormoon dat verantwoordelijk is voor het transport van glucose (suiker) vanuit de bloedbaan naar de lichaamscellen. Wanneer dit proces mislukt, hoopt de suiker zich op in het bloed en komt in de urine terecht, wat leidt tot meer dorst, urineren, gewichtsverlies en energieverlies.
Wat veroorzaakt diabetes?
Diabetes bij egels en tenreks is meestal verworven in plaats van erfelijk. Enkele belangrijke factoren zijn:
- Slecht dieet op de lange termijn: vooral diëten met veel koolhydraten, veel suiker of veel fruit
- Chronische obesitas of gebrek aan beweging
- Schade aan de alvleesklier als gevolg van infectie, ontsteking of tumoren
- Leeftijdsgerelateerde afname van de insulineregulatie
- Eerder gebruik van steroïde medicijnen (in sommige gevallen)
- Genetische aanleg (minder vaak, maar mogelijk)
Bij tenreks komt diabetes zelden voor, maar het kan wel voorkomen in gevangenschap, waar de voeding onnatuurlijk is.
Tekenen en symptomen
Symptomen van diabetes openbaren zich vaak langzaam en worden gemakkelijk verward met veroudering of stress. Belangrijke indicatoren zijn onder meer:
- Overmatig drinken en urineren (natte bedding, doorweekte verblijven)
- Gewichtsverlies ondanks een normale of toegenomen eetlust
- Plakkerige of zoet ruikende urine
- Lethargie en verminderde activiteit
- Slechte wondgenezing of terugkerende infecties
- Staar (vooral bij oudere egels)
Als de ziekte niet wordt behandeld, kan het dier uitgedroogd raken, diabetische ketoacidose (een medisch noodgeval) krijgen of na verloop van tijd last krijgen van orgaanfalen.
Thuis testen met behulp van urine
Een van de gemakkelijkste en meest betaalbare manieren om mogelijke diabetes op te sporen, is thuis uw urineglucose te testen. Wat u nodig heeft:
- Urineteststrips (zoals Keto-Diastix of Multistix)
- Een schoon, niet-absorberend oppervlak (bijv. een plastic bak of een hoekje zonder afval)
- Een kleine spuit of pipet om urine op te vangen (optioneel)
Hoe je het doet:
- Wacht tot het dier plast: vaak meteen nadat het dier wakker is geworden of tijdens het schoonmaken van het verblijf.
- Vang een kleine hoeveelheid urine op of absorbeer het met een strip direct van een glad oppervlak.
- Vergelijk de teststrip met de kleurenkaart binnen het opgegeven tijdsbestek.
Als er consistent glucose boven de 100 dHL in de urine aanwezig is, is dit een sterke indicator van diabetes, vooral in combinatie met symptomen. Ketonen in de urine duiden op een verder gevorderd of gevaarlijk stadium.
Eén positieve test is niet voldoende om de diagnose te stellen. De urine moet meerdere keren worden getest en een dierenarts moet dit bevestigen via bloedonderzoek.
Veterinaire diagnose en behandeling
Als u vermoedt dat er sprake is van diabetes, kan uw dierenarts voor exotische dieren het volgende doen:
- Bloedglucosemeting (via een kleine bloedafname)
- Fructosaminegehaltes om de glucosecontrole op lange termijn te evalueren
- Urineonderzoek om te controleren op suiker, ketonen en infecties
- Volledig lichamelijk onderzoek om tumoren of secundaire ziekten uit te sluiten
De behandeling kan het volgende inhouden:
- Dieetveranderingen (cruciaal)
- Insulinetherapie bij meer gevorderde gevallen (hoewel dit zelden wordt toegepast vanwege de moeilijkheid om de dosis te reguleren)
- Ondersteuning van hydratatie
- Monitoring van gewicht, eetlust en gedrag
Bij milde tot matige gevallen kunnen veranderingen in de levensstijl de aandoening al stabiliseren of terugdraaien, vooral als ze vroeg worden ontdekt.
Waarom voeding belangrijk is en hoe BARF kan helpen
De grootste game-changer bij het beheersen van diabetes bij egels (en mogelijk ook bij tenrecs) is het verwijderen van overtollige suikers en koolhydraten uit het dieet. Wat mag u niet voeren:
- Fruit, honing of zoete lekkernijen
- Commerciële voedingsmiddelen met veel granen
- Zetmeelrijke groenten
- Vetrijke insecten zoals meelwormen of wasmotlarven (in grote hoeveelheden)
- Natvoer in blik met vulstoffen
Wat u in plaats daarvan kunt voeren:
- Een BARF-dieet: Biologisch Geschikt Rauw Voedsel, gebaseerd op natuurlijke prooien
- 60–70% hele insecten en rauw spiervlees (kip, kalkoen, kwartel)
- 10–15% rauwe organen (lever, hart, nier)
- 10% calciumbron (eierschaalpoeder of supplement)
- Maximaal 5–10% plantaardig materiaal (optioneel; gebruik vezelige groenten of pompoen)
- Brokken met veel vlees en weinig vet (kattenvoer of hondenvoer)
Een goed uitgebalanceerd rauw dieet zorgt voor een stabiele bloedsuikerspiegel, veel eiwitten en een lage glycemische lading, wat zowel preventie als herstel ondersteunt. In sommige gevallen kan het zelfs diabetes in een vroeg stadium omkeren.
Belangrijk: raadpleeg altijd een dierenarts of voedingsdeskundige met ervaring in exoten voordat u overschakelt op een BARF-dieet. Geef nooit rauw vlees dat bedoeld is voor menselijke consumptie vanwege het risico op onevenwichtigheid of toevoegingen. Hygiëne en het correct bewaren van voedsel zijn essentieel.
Diabetes op lange termijn beheren
Met de juiste ondersteuning kunnen veel dieren met diabetes een lang en comfortabel leven leiden. Dagelijkse routines zouden het volgende moeten omvatten:
- Monitoring van voedselinname en gewicht
- Gedetailleerde logboeken bijhouden van gedrag, eetlust en urineren
- Af en toe urinetesten
- Het aanbieden van een consistent, suikerarm en eiwitrijk dieet
- Het handhaven van een optimale temperatuur en hygiëne in de behuizing
- Het bieden van mogelijkheden tot bewegen om spiermassa te behouden
In opvangcentra hebben dieren waarbij diabetes wordt vermoed of vastgesteld, mogelijk vaker toezicht en individuele voeding nodig.
Samenvattend
Diabetes is een ernstige aandoening, maar geen hopeloze. Veel egels, en sommige tenreks, hebben hun stabiliteit en energie teruggekregen met de juiste zorg, vooral door vroege opsporing en gerichte dieetaanpassingen. Als uw dier symptomen vertoont, wacht dan niet te lang. Een eenvoudige urinetest en een aangepast dieet kunnen de eerste stappen zijn naar een langer en gezonder leven.
