If you cannot find the answer you are looking for, please contact us.
Hoe om te gaan met parasieten
Het identificeren, behandelen en voorkomen van veelvoorkomende externe en interne parasieten bij kleine exotische zoogdieren
Parasieten behoren tot de meest voorkomende en hardnekkige gezondheidsproblemen waarmee egels en tenreks in gevangenschap te maken krijgen. Deze kleine insecteneters zijn vatbaar voor een reeks van zowel uitwendige als inwendige parasieten, waarvan sommige lichte irritatie veroorzaken, terwijl andere levensbedreigend kunnen zijn als ze niet behandeld worden.
Parasieten gedijen in warme, vochtige omgevingen en velen zijn opportunistisch, wat betekent dat ze profiteren van een verzwakt immuunsysteem, stress, slechte hygiëne of suboptimale leefomstandigheden. Weten waar je op moet letten, hoe je besmettingen veilig kunt behandelen en hoe je herinfectie kunt voorkomen, is essentieel voor het behoud van een gezond dier.
Mijten: de meest voorkomende externe parasiet
Bij egels zijn mijten de belangrijkste boosdoener als het gaat om jeuk, schilfering en verlies van stekels. De meest voorkomende soort is Caparinia tripilis, een microscopisch kleine parasiet die op de huid leeft en zich voedt met oliën en dode huidcellen. Deze mijten zijn zeer besmettelijk en kunnen overleven in bodembedekking, kooien en zelfs op kleding of gereedschap.
De symptomen zijn meestal onmiskenbaar: overmatig krabben, verlies van de ruggengraat of de pennen (vooral op de rug en flanken), een droge of schilferige huid en korstvorming rond de oren of ogen. In vergevorderde gevallen kan het dier rusteloos worden, afvallen en zelfs zichzelf verminken.
Tenreks kunnen ook mijten krijgen, maar dat komt minder vaak voor. Symptomen die dit wel hebben, kunnen zijn: wrijving, haaruitval of irritatie op de rug of buik. Omdat hun huid dunner is, kan de irritatie subtieler zijn of gemaskeerd worden door seizoensgebonden verharing.
De behandeling is meestal eenvoudig, maar moet correct worden uitgevoerd. De veiligste en meest effectieve behandeling is selamectine, een topisch antiparasitair middel dat onder merknamen zoals Revolution of Stronghold wordt verkocht. Het wordt tussen de schouders aangebracht en via de huid opgenomen. De meeste plagen vereisen één tot drie behandelingen, met een tussenpoos van twee tot vier weken. Het is cruciaal om ook de omgeving te behandelen, door de bodembedekking te vervangen, de kooien te desinfecteren en de aangetaste dieren te isoleren.
Ivermectine wordt soms gebruikt, maar het brengt een hoog risico op toxiciteit bij egels met zich mee bij injectie of onjuiste dosering. Het mag alleen onder strikt veterinair toezicht worden gebruikt.
Mijten zijn meestal niet met het blote oog zichtbaar en een verkeerde diagnose komt vaak voor. Een dierenarts kan een huidkrabsel uitvoeren, hoewel vals-negatieve uitslagen vaak voorkomen. De diagnose wordt vaak gebaseerd op klinische symptomen en de reactie op de behandeling. Wacht niet op zichtbare beestjes; als het dier jeuk heeft en stekels verliest, behandel dan snel en grondig.
Vlooien, teken en luizen
Hoewel het minder vaak voorkomt bij dieren die strikt binnen worden gehouden, kunnen egels en tenreks nog steeds vlooien of teken oplopen, vooral als ze buiten zijn geweest of in contact zijn gekomen met andere huisdieren.
Vlooien kunnen zichtbaar zijn als donkere vlekjes die door de vacht bewegen of in het beddengoed zitten. Teken verschijnen als kleine, ronde bultjes, meestal vastgehecht aan de oren, het gezicht of de ledematen. Luizen kunnen ook egels treffen en jeuk, droogheid en haaruitval veroorzaken.
Veilige behandelingen tegen vlooien en luizen omvatten wederom selamectine of imidacloprid (onder toezicht van een dierenarts). Teken moeten handmatig worden verwijderd met een tekentang, waarbij de kop er niet in blijft zitten. Gebruik nooit vlooienmiddelen voor honden of katten bij exotische zoogdieren; veel ervan zijn giftig voor kleine dieren.
Darmwormen: verborgen bedreigingen
Inwendige parasieten zijn moeilijker te ontdekken, maar net zo schadelijk. Egels en tenreks kunnen last hebben van verschillende nematoden (rondwormen), cestoden (lintwormen) en protozoa zoals coccidia of giardia.
De meeste darmparasieten worden overgedragen via besmet voedsel, insecten, water of vuile verblijven. Symptomen kunnen zijn:
- Gewichtsverlies ondanks normale eetlust
- Zachte of slijmerige ontlasting
- Diarree of constipatie
- Zichtbare wormen in ontlasting
- Lethargie en een opgeblazen gevoel
- Uitdroging of rectumprolaps in ernstige gevallen
Een ontlastingsonderzoek of uitstrijkje is nodig om de diagnose te bevestigen. Een ontlastingsonderzoek dient idealiter één of twee keer per jaar te worden uitgevoerd, zelfs bij ogenschijnlijk gezonde dieren.
De behandeling varieert afhankelijk van het type parasiet. Veelgebruikte medicijnen zijn onder andere:
- Fenbendazol voor rondwormen of Giardia
- Toltrazuril of sulfadimethoxine voor coccidia
- Praziquantel voor lintwormen
De dosering moet zorgvuldig worden berekend op basis van gewicht en diersoort. Zelfmedicatie zonder begeleiding is gevaarlijk: raadpleeg altijd een dierenarts die bekend is met exotische dieren.
Longwormen en luchtwegparasieten
Longwormen komen minder vaak voor, maar zijn ernstiger. Ze worden soms overgedragen via tussengastheren zoals slakken of insecten. Aangetaste dieren kunnen hoesten, piepen, snel ademhalen of lethargisch worden. Bij tenreks kunnen deze symptomen ten onrechte worden geïnterpreteerd als lethargie of inactiviteit.
De diagnose vereist meestal ontlastingsonderzoek of een trachea-spoeling. De behandeling bestaat uit antiparasitaire middelen zoals fenbendazol of ivermectine (uitsluitend lokaal), gecombineerd met ondersteunende zorg zoals warmte, vocht en soms antibiotica als er sprake is van een secundaire infectie.
Milieubehandeling en preventie
Het behandelen van het dier is slechts het halve werk. Parasieten kunnen overleven in bodembedekking, aarde, voerbakken, speelgoed en zelfs houten kooimeubilair. Voor een succesvol resultaat moet de hele omgeving behandeld worden.
Dat betekent:
- Vervangen van alle bedding en substraat
- Grondig reinigen en ontsmetten van het verblijf
- Was alle stoffen artikelen op 60°C of hoger
- Gebruik van veilige ontsmettingsmiddelen voor kooien (bijv. F10, verdunde bleek of reinigingsmiddelen van veterinaire kwaliteit)
- Nieuwe dieren minimaal 30 dagen in quarantaine plaatsen
- Insecten invriezen of bakken als ze in het wild zijn gevangen (niet aanbevolen, tenzij dit veilig is)
Vochtigheid en slechte ventilatie kunnen de overleving van parasieten vergroten. Goede hygiëne, luchtcirculatie en temperatuurregeling zijn essentieel.
Kunnen parasieten worden overgedragen op mensen of andere huisdieren?
Sommige parasieten, zoals de Sarcoptes-mijt of Giardia, kunnen mogelijk zoönotisch zijn, maar de meeste zijn soortspecifiek. Goede hygiëne is echter belangrijk. Was altijd uw handen nadat u uw dier hebt aangeraakt of zijn verblijf hebt schoongemaakt, en vermijd het delen van verzorgingsgereedschap of -beddengoed tussen huisdieren.
Als u of iemand in uw huishouden een verzwakt immuunsysteem heeft, is het verstandig om de protocollen voor parasietenbestrijding met uw dierenarts en arts te bespreken.
Samenvattend
Parasieten horen bij het leven, zelfs in de schoonste huizen. Maar plagen hoeven geen crisis te worden. Met regelmatige observatie, routinematige tests en zorgvuldige behandeling kunnen de meeste parasieten snel en veilig worden behandeld.
Wacht niet tot het erger wordt. Als je egel krabt of je tenrek diarree heeft, onderneem dan actie. Parasietenbestrijding draait niet alleen om medicatie, maar om het begrijpen van het volledige plaatje: omgeving, gedrag, stress en preventie.
Uw dier is afhankelijk van u en met de juiste verzorging kunt u de onzichtbare bedreigingen onder controle houden.
